edep haya

Peygamber Efendimiz (s.a.s) bir gi.in ashdbma,

‘6Allah’tan hakkryla hayA ediniz!” buyurdu.
Ashab,

“Ya Res0lallah! Biz zalen Allah’tan hay6
ediyoruz, elhamdi.ilillah!” geklinde kargrhk verdi.
Bunun iizerine Res0l-i Ekrem, sozlerine goyle devam
etti. “Hryd, sadece sizin anladr[rnrz manada
defiildir. Allah’tan hakkryla hayfl etmek, biitiin
organlarr her tiirlii giinah ve haramdan
korumaktrr. Diinyanrn gegici nimetlerine
aldanmamaktrr. Ottimti ve iiliimden sonraki havatr
asla unutmamakhr.t’l
Kardeglerim!
Rabbimizin insarun fitratrnda var ettili
duygulardan biri de edep ve hayddrr. Edep ve hay6,,
Efendimizin de igaret ettigi gibi yaratrhq hikmet ve
gayesine uygun, insana yara$r bir hayat siirme
gabasrdrr. Edep ve hayd, insanrn nefsini terbiye etmesi,
kendini ve haddini bilmesidir.2
Ruhunu Kerim Kitabrmzrn mana sofrasmdan
besleyen miiminler, kAmil insan olma yolunun edep ve
hayddan gegtigini bilirler. Mi.iminin sijz ve davraruqlarr
edeple defer bulur. Edeple yaprlan tovbe makbul olur.
Dua ve ibadetler, edeple eda edilirse Allah’a yiikselir
ve sahibini yticeltir.
Aziz Miiminler!
Edep ve haydyr kuganan kalpte ancak hayrr ve
giizellik bulunur. Edebi giar edinmiq bir zihinden ancak
faydah dtigtinceler sadrr olur. Edeple konugan bir
dilden ancak hayrrh ve hog sozler dokiiliir. Boyle bir
dil, kendini ilgilendirmeyen bog sozlerden, dedikodu,
yalan, iftira gibi mi.imine yakrgmayan konugmalardan
uzak durur.
Edep ve hayd ile nazar eden goz, kendi ayrbrnr
aramaktan bagkalanrun kusur ve noksarum goremez.
“Siiyle miiminlere, giizlerini muhafaza etsinler.”3
Ayetinin terbiyesinden gegen goz, mahremiyet
srnrrlannr ihlal edemez. Edep ve hayd perdesine
biirtinen kulak, Rabbimizin hognut olmadrlr her ti.irlii
sdze kapahdrr. Edep ve hayAmn tadma varan goni.il,
kin, haset, kibir, nefret gibi her tiirli.i nefsani duygunun
esaretinden kurtulur.
Deferli Kardeqlerim!
insan her yagta, her galda ve her konumda edep
ve hay6ya muhtagtrr. Edep, bizim medeniyetimizde
tisttin bir ahlAki meziyet olarak deger gormiigti.ir.
Ancak bugtin biiytik oranda insanhk, bir edep ve hayd
mahrumiyeti, bir ahlak goktintiisii yagamaktadrr.
Giiniimiiz diinyasrnda ahl6ki delerler giderek
yozlaqmaktadrr. Oyle ki, onceleri edep ve hayd sahibi
olanlar ovi.iliir, degerli gdri.iliirken, gimdilerde edepli
davranmak ve haydh olmak bir eksiklik, bir zayrflrk
gibi algrlanmaktadrr. Edebe aykrrr sozler sarf etmek ve
ahlAk drgr davramglarr aleni olarak iglemek ise ne
acrdr ki kimilerince cesaretin, ozgi.ivenin ve
oz giirliiliin go stergesi kabul edilmektedir.
Nice zihinler, goniiller ve bedenler edep ve hayA
ile yiicelmek yerine edepsizlilin girdabrnda
bo[ulmaktadrr. Frtratr zedeleyen, ahlakr zayrflatan,
hay6 perdesini yrtan aruglar her gegen giin
artmaktadrr. Insanhk, nicelerinin ar damarlannm
gatlayrgrnr iizi.intti ve ibretle izlemektedir. Kimi sosyal
medya ortamlarr, ekranlar, sayfalar her giin hataya
tegvik eden, gi.inahr tath gosteren, kotiiye ve giddete
miisaade eden kareler yayrnlamaktadrr. Qocuklar
istismar malzemesi hdline getirilmekte; kadrnlar, cinsel
meta olarak goriilmektedir, Di.in harama kargr edeple
one elilen baglar, hiirmetle gevrilen gozler bugiin srrur
tanrmaz b ir b i g imde har ama yone I eb i lmektedir.
Kardeglerim!
Biitiin bunlarrn temelinde erdem ve ahlak i;;zerine
bina edilmeyen bir hayat anlaygmrn var oldulu
agik6rdrr. Edep ve hayd yoksunlufu, insanrn deler
bakrmmdan yoksullagmasmm bir ifadesidir.
Edepsizlik, defersizliktir. insarun fitratrnda var olan
edebi, haydyr kaybetmek, kigiyi “en gerefli varhk”
olmaktan grkararak defersizlegtirir. Peygamberimiz,
hayd ve edebin, imanrn bir tezahtirti oldufunu, bu
meziyetlerden kendini mahrum edenlerin ise hi.israna
siiriikleneceklerini haber vermektedir.4
Kardeglerim!
Geliniz! Edep ve hayAnrn egsiz bir hazine
oldufunu bir kez daha hatrrlayahm, ige once kendi
ayrplarrmrn gori.ip di.izeltmekle baglayahm. Zamanrn
ve mekdrun hakkrmrzda qahitlik yapaca$t hesap giinii
gelmeden once kendimizi hesaba gekelim. Miimin
olmanm hakkrm verebilmek igin gayret gosterelim.
Her hal ve hareketimizde Res0l-i Ekrem (s.a.s)
Efendimizin ahlak ve edebini rirnek alahm.
Hutbemizi, miiminin niganr olan edebe dair gu
veciz ifadelerle bitirmek istiyorum:
Edeb bir tAc imig nffr-i Hud6’dan,
Giy o tAcr emin ol her belAdan,
I Tirmizi, Srfati.i’l-krydme, 24.
2 isr?’, l7 137 .
3 Nfir, 24130-31.
a Ttrmizi, Birr ve Srla, 65.
Haztrlayan: Din Hizmetleri Genel Miidilrlillii